(โครงการภาพยนตร์กับผู้สูงอายุ)
“ฉันไม่ได้อยู่อย่างทนทุกข์ แต่กำลังต่อสู้ เป็นการต่อสู้เพื่อที่จะได้เป็นส่วนหนึ่งของสิ่งต่างๆ เพื่อที่จะยังคงเชื่อมโยงกับคนที่ฉันเคยเป็น ดังนั้นฉันจึงบอกกับตัวเองให้อยู่กับปัจจุบัน มันคือสิ่งเดียวที่ฉันสามารถทำได้อย่างแท้จริง การมีชีวิตอยู่กับปัจจุบัน /I am not suffering. I am struggling, struggling to be a part of things, to stay connected to who I once was. So live in the moment I tell myself. It’s really all I can do. Live in the moment.”
Dr. Alice Howland ใน Still Alice
บันทึกสนทนาสกัดบทเรียนจากภาพยนตร์เรื่อง Still Alice
วันที่ 29 กันยายน 2558
โครงการภาพยนตร์กับผู้สูงอายุ โดยหอภาพยนตร์ (องค์การมหาชน) ร่วมกับศูนย์ฝึกสมอง โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์
ผู้ร่วมสนทนา คุณหญิงจำนงศรี หาญเจนลักษณ์ และ ผศ.นพ.สุขเจริญ ตั้งวงษ์ไชย
เรื่องย่อ: อลิซ ฮาวแลนด์ ศาสตราจารย์ด้านภาษาศาสตร์วัยกลางเผชิญกับโรคอัลไชเมอร์ชนิดเกิดขึ้นเร็วตามกรรมพันธุ์ ทำให้เธอต้องลาออกจากงานในมหาวิทยาลัยชั้นนำ เธอเลือกรับมือกับโรคโดยการจดบันทึกทุกอย่างลงโทรศัพท์มือถือ และอัดคลิปวิดิโอตัวเองเก็บไว้ในชื่อไฟล์ Butterfly โดยวางแผนจะจบชีวิตในวันที่ตัวเองไม่มีความทรงจำใดๆ เหลืออยู่
ในขณะที่เธอเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงของตัวเอง จากคนที่ชาญฉลาดเป็นคนที่เสียความทรงจำ อันหมายรวมถึงเสียความสามารถในวัยที่ขึ้นสู่จุดสูงสุดของชีวิตการงาน โชคดีที่ครอบครัวคือสามีและลูกสามคน ก็พร้อมที่จะเปลี่ยนแปลงและเผชิญกับโรคนี้พร้อมกับอลิซ แม้จะไม่ใช่เรื่องง่าย
อลิซเล่าให้ลิเดีย ลูกสาวคนสุดท้องที่ตัดสินใจลาออกจากงานมาดูแลเธอว่า ตอนที่เธอเด็กๆ ครูบอกว่าผีเสื้อเป็นสัตว์ที่มีอายุสั้นมาก ทำให้เธอรู้สึกไม่สบายใจอย่างมาก เมื่อกลับจากโรงเรียนก็เล่าให้แม่ฟัง แม่ก็บอกว่าใช่ ถูกแล้ว แต่ลูกรู้ไหม ผีเสือมีชีวิตที่ดีทีเดียว เป็นชีวิตที่งดงามมาก อลิซบอกกับลูกว่ามาคิดดูก็ไม่ต่างจากชีวิตของแม่หรือน้องสาวก็ไม่ได้ยืนยาวเช่นกัน รวมถึงตัวเธอเอง นั่นคือเหตุที่อลิซตั้งชื่อไฟล์ว่า "ผีเสื้อ" และเธอเเองก็มองเห็นว่า ชีวิตของเธอก็งดงามเช่นกัน
คุณหญิงจำนงศรีได้วิเคราะห์ตัวละครอลิซที่ในตอนแรกเต็มไปด้วยความทุกข์ว่า สะท้อนให้เห็น การขาดศิลปะของการสูญเสีย การมีความรู้ความสามารถ ที่คนตึดยึดจนเป็นนิสัย เมื่อเสียไปก็เป็นทุกข์ ซึ่ง ผศ.นพ.สุขเจริญ ก็เห็นพ้องกันว่า "หนังเรื่องนี้พูดถึงวิธีการรับมือกับการสูญเสีย จะอยู่อย่างไรต่อ แล้วก็พูดถึงความสวยงามของชีวิต"
ในจุดคลี่คลายของตัวละคร คุณหญิงจำนงศรี สนใจประเด็นที่ว่า หนังนำเสนอข้อคิด เรื่องการอยู่กับปัจจุบัน รวมถึงในฉากที่อลิซกล่าวสุนทรพจน์ในงานสมาคมผู้ป่วยอัลไซเมอร์ ที่มีประโยคหนึ่งว่า "พรุ่งนี้ฉันอาจจะลืม แต่ตอนนี้ฉันรู้ว่าสิ่งที่กำลังทำอยู่มีความหมายมาก"
คณะวิทยากรยังได้พูดคุยในอีกหลากหลายประเด็นน่าสนใจ สามารถชมฉบับเต็มได้จาก https://www.youtube.com/watch?v=uM_bUzYP9VU
และสามารถชมการสนทนาเกี่ยวกับภาพยนตร์เรื่องอื่นๆ ในโครงการภาพยนตร์กับผู้สูงอายุ เรื่องอื่นๆ ได้จาก ช่อง Youtube ของ หอภาพยนตร์แห่งชาติ