A day Feature 403
นักเขียนเจ้าของผลงาน เข็นครกตัวเบาฯลฯ,
กำลังขับเคลื่อนให้เกิดศูนย์ดูแลเพื่อผู้ป่วยระยะท้าย (Hospice)ในประเทศไทย
ภาพของ คุณหญิงจำนงศรี หาญเจนลักษณ์
1. ชีวิตเป็นสุขและสนุกขึ้นเรื่อยๆ ตั้งแต่ 53-54 กว่าๆ 76 นี่ก็ดีมากๆ เลย... ยิ่งชีวิตเหลือน้อย ก็ยิ่งรู้ค่าของแต่ละวัน ใจคนเรามันเหมือนเพชรนะ มันสุกใสในตัวของมันเอง ถ้าไม่เอาเอาอะไรมาเปื้อนมัน เปื้อนก็รู้ว่าเปื้อน ก็ล้างมัน มันก็ไม่หมองนาน... ยิ่งแก่ยิ่งสนุกกับการเรียนรู้นะ ทั้งในใจในกายตัวเอง ทั้งเรื่องข้างนอก ป้าชอบฟัง ชอบสังเกต ชอบอ่าน ชอบ search google รู้แล้วลืมก็ช่างมัน (หัวเราะ) เดี๋ยวก็ตายแล้ว
2 อะไรๆที่ต้องทำก็ทำ ทำแล้วก็ปล่อยมันผ่านไป อะไรปล่อยได้ก็ปล่อยไป ป้าเห็นว่า ‘ฉันวันนี้’ ‘ฉันเมื่อปีก่อน’ ‘ฉันเมื่อ 15 ปีก่อน’ ‘ฉันเมื่ออายุ 20’ เป็นคนละคนกัน ที่แตกต่างกันไปแล้ว เพราะทุกครั้งที่เราคิดอะไร ทำอะไรลงไป เราก็จะเป็นสิ่งนั้นมากขึ้นเรื่อยๆ อะไรที่ไม่ได้ทำ เราก็เป็นอย่างนั้นน้อยลง แล้วจะยึด “ฉัน” คนไหนที่เป็น “ฉัน”ล่ะ ใครจะนินทาก็นินทาไป นินทาฉันคนไหนล่ะ ‘ฉันพรุ่งนี้’ ก็มองฉันวันนี้เป็นคนในอดีตไปแล้ว (หัวเราะ)
3. คนแก่ (และหนุ่มสาวด้วย) ที่อยู่กับตัวเองเป็น อยู่คนเดียวได้ และอยู่กับคนอื่นก็เป็น อยู่กับคนอื่นก็ได้ จะทำอะไรๆได้ ทั้งให้กับตัวเอง คนอื่นโดยไม่เหนื่อย ไม่กลัว โดยอิสระ เพราะไม่ต้องรู้สึกว่าเป็นภาระกับใครจนเกินไปนัก ทำอะไรก็ทำไปสลับมาอยู่กับการรู้ตัวเป็นระยะๆ... ได้จากโลกมานาน จะลาโลกในไม่ช้า รู้สึกดีนะที่ได้คืนอะไรๆให้กับโลกและเพื่อนร่วมโลก
4. เคยทุกข์มาเยอะ โดยฉะเพาะอย่างยิ่งช่วง 40-50 สมองกับใจเหมือนเครื่องซักผ้าที่ข้างในสกปรก มากๆ... กลัว โกรธ อยาก ไม่อยาก สารพัน เหมือนผ้าสกปรก ที่หมุนวน อัตตาตอนนั้นมันข้นคลัก เคราะห์ดี ที่ช่วงหนึ่ง พอจะมีสติถอยออกมามองเห็นได้เลยว่าถ้าเป็นงั้นต่อไป คงไม่ฆ่าตัวตายก็เป็นบ้า นั่นแหละถึงได้ไปอยู่สวนโมกข์ ตอนนั้นทั้งท่านอาจารย์พุทธทาส และอุบาสิกาคุณรัญจวนยังสอนอยู่ ชีวิ่ตเปลี่ยนไปเลย เหมือนตัดวงจรอุบาทว์
ภาพของ คุณหญิงจำนงศรี หาญเจนลักษณ์
5. ชีวิตหลงทางได้ ก็เจอสัจธรรมได้ พระพุทธองค์สอน อริยสัจ 4 : ทุกข์ สมุทัย(เหตุของทุกข์) นิโรธ มรรค เริ่มจากเห็นทุกข์ อย่างป้าตอนนั้น ทุกข์มันบีบให้ต้องค้นหาว่าอะไรในใจเราที่เป็นเหตุ ตรงนี้แหละจุดเปลี่ยนเลย พอรู้เหตุก็ดับมันที่เหตุของมัน แล้วก็เรียนรู้ทางที่จะดับ ป้าในวันนี้มีได้ ก็เพราะป้าในวันนั้น เป็นเหตุเป็นผลต่อกัน แต่ไม่ใช่คนคนเดียวกันหรอก คิดก็ไม่เหมือนกัน รูปร่างหน้าตาก็เปลี่ยนไป คล้ายแต่ไม่เหมือน แล้วยายจำนงศรีนี้มันใคร ทำไมจะสำคัญนักสำคัญหนา
6. สำหรับป้ายามนี้ ชีวิตมีดุลย์ที่การยอมรับ ไม่ใช่การฝืน ป้าเป็นศิษย์พระอาจารย์ไพศาล วิสาโล ว่าด้วยเรื่องวิถีสู่ความตายอันสงบ เรื่องความตายเนี่ย ถ้าไม่มีอะไรตายก็ไม่มีอะไรเกิด ไม่มีอะไรมีชีวิตอยู่ได้ ใช่ไหม พืช ผัก สัตว์ ต้องตายเพื่อให้สิ่งมีชีวิตได้กินเพื่ออยู่ จริงไหม วัวกินหญ้า ถอนหญ้ามาเคี้ยว หญ้าก็ตายแล้ว เนื้อสัตว์น่ะ ไม่ต้องพูดถึง ศพทั้งนั้น แล้วจะไปกลัวอะไรกับความตายของทั้งตัวเอง ทั้งคนที่เรารัก มันเป็นวัตจักร แต่ถ้ารับว่าทุกอย่างเป็นของมันอย่างนี้ ยิ่งแก่ก็ยิ่งสุขง่ายขึ้นทุกข์ยากขึ้น
8.เราไม่อยากไอดอลของใคร เพราะตัวเราเองจะเปลี่ยนไปเป็นอย่างไรก็ไม่รู้ ป้าไม่'ชัวร์’อะไรสักอย่าง เพราะว่ามันไม่มีอะไรที่ 'ชัวร์’ได้ ใครอย่ามาถามอะไรกับป้าว่า “แน่ใจมั๊ย” เพราะป้าไม่แน่ใจอะไรสักอย่าง นอกจากเรื่องความ “ไม่แน่” (หัวเราะ) เจ้าความไม่แน่นี่ มันก็อิสระดีนะ
9. ‘ฉันอาบน้ำร้อนมาก่อน’ น่ะ ป้าไม่กล้าพูดหรอก แหม เตาต้มน้ำร้อนสมัยป้ากับสมัยนี้น่ะ เทคโนโลยี่
มันห่างกันใกล เด็กๆ หนุ่มๆ สาวๆ เขาอาบน้ำร้อนแบบเปิดปุ๊บติดปั๊บ เราต้องนับถือเขา นี่เป็นโลกของ
คนยุคใหม่ ถ้าเทียบกับดวงอาทิตย์ เขาก็กำลังอยู่กลางฟ้า เราน่ะ คล้อยไปจะใกล้ขอบฟ้าตะวันตกแล้ว
แต่ (หัวเราะ) ตะวันคล้อยฟ้าน่ะ แสงสวยนะ แล้วก็เย็นสบาย ให้ชีวิตได้พักผ่อนนอนสบายไง (ยิ้ม) สรุปว่าป้าชอบเป็นคนแก่อย่างที่เป็นอยู่นี่แหละ
ภาพของ คุณหญิงจำนงศรี หาญเจนลักษณ์
10. ความแก่ให้ “อิสรภาพ” ทางใจกับเรา เมื่อก่อนจะออกไปไหนต้องผัดหน้าทาปาก อยากให้คนเห็นว่าสวย ตอนนี้ มันเหี่ยวหมดแล้ว แค่ดูแลพอไม่ให้ดูทุเรศนัยน์ก็พอ บอกว่า 76 แล้วนะ เขาก็ยกโทษให้ “โถ..โถ.. คนแก่” ขึ้นรถไฟฟ้าหรือใต้ดิน ใครลุกให้เรา เราก็รู้สึกแสนดี เขาไม่ลุกให้ก็แสนดีอีก ฝึกการทรงตัวไง คนแก่ล้มง่าย โอกาสฝึกการทรงตัวในรถไฟฟ้ารถใต้ดินนี้ดีเหลือ เรายึดติดน้อยลงเพราะว่าไม่รู้ว่าจะยึดไปทำไม (หัวเราะ) ไม่ใช่เพราะว่าเฉลียวฉลาดอะไรหรอก มันเหลือเวลาน้อย ฝึกปล่อยชีวิตให้ผ่านไปสำหรับเมื่อความตายมาถึง... คนแก่มีเรื่องให้ฝึกสารพัด
11.มีความสุขได้อย่างทุกวันนี้ กับสามีที่แสนดี กับงานด้านคุณภาพความแก่ และคุณภาพความตาย เป็นงานที่ใครๆ ชื่นชมว่าเป็นงานของการให้ แต่การให้กับการรับเป็นเนื้อเดียวกัน แยกกันไม่ออกหรอก ป้าได้รับความสุขมากมายจากการทำงานนี้ ทำไปเรื่อยๆ ทำไม่ไหวเมื่อใดก็หยุด ขอบคุณทุกคน ที่ป้าได้สัมผัสในงานนี้ โลกทั้งโลกเป็นเรื่องของการให้กับการรับ เราหายใจเอาออกซิเจนเข้าไป หายใจออกมาเป็นคาร์บอนไดออกไซด์ ต้นไม้ก็ผลิตออกซิเจนคืนให้กับเรา
13. การเตรียมรับมือกับความตาย คือ ไม่คาดหวัง แค่เตรียมพร้อมว่าถ้าจะตายพรุ่งนี้ วันนี้ต้องทำอะไรบ้าง ซึ่งก็ทำได้ไม่หมดหรอก ถึงมันก็ค้างๆ อยู่บ้างก็ช่างมัน ฝึกตัวเองให้พร้อมที่จะอยู่กับความไม่รู้ กับการควบคุมไม่ได้ คนเรามักจะชินกับการควบคุมโน่นนี่ให้เป็นอย่างที่ต้องการ พอควบคุมไม่ได้ก็เครียด อ้า แต่ความตายมันควบคุมไม่ได้นะ แล้วก็ไม่มีทางรู้ว่า ตายน่ะ มันรู้สึกไง ใช่ไหม
14. ฝากถึงคนรุ่นใหม่ว่า ให้เป็น ‘เพื่อนที่ดีที่สุดของตัวเอง’ อยู่กับเพื่อนที่ดีที่สุดคนนั้นให้ได้ อย่างไม่เบื่อ
ไม่เหงา เวลาเขาผิดผลาดทุกข์ร้อน คุณก็แนะนำเขาว่าทำอย่างไรจะดีที่สุด คุณจะไม่ทำร้ายเขาเพราะเขาเป็นเพื่อนทีอยู่กับคุณตลอดเวลา