กาพย์เห่เรือ บทพระราชนิพนธ์ ของ เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร
แปลโดย คุณหญิงจำนงศรี (รัตนิน) หาญเจนลักษณ์
I
บทเห่ชมเรือ
In Praise of the Barges
ปางเสด็จประเวศด้าว ชลาไลย
ทรงรัตนพิมานไชย กิ่งแก้ว
พรั่งพร้อมพวกพลไกร แหนแห่
เรือกระบวนต้นแพร้ว เพริศพริ้งพายทองฯ
When the King journeys on water
He graces the jewelled throne
Amid his magnificent entourage
Of golden barges in proud procession
พระเสด็จโดยแดนชล ทรงเรือต้นงามเฉิดฉาย
กิ่งแก้วแพร้วพรรณราย พายอ่อนหยับจับงามงอน
The King journeys by water On the glorious Royal Barge
That sparkled like jewels Gleaming paddles dip and rise
นาวาแน่นเป็นขนัด ล้วนรูปสัตว์แสนยากร
เรือริ้วทิวธงสลอน สาครลั่นครั้นครื้นฟอง
Barges shaped like mighty beasts Throng the sovereign fleet
Attendant barges with flying banners Stir the turbulent tide
เรือครุฑยุดนาคหิ้ว ลิ่วลอยมาพาผันผยอง
พลพายกรายพายทอง ร้องโห่เห่โอ้เห่มา
Garuda-seize-Naga Barge glides Like Garuda in windswept skies
Crewsmen ply their golden blades And intone the royal bargesongs
สรมุขมุขสี่ด้าน เพียงพิมานผ่านเมฆา
ม่านกรองทองรจนา หลังคาแดงแย่งมังกร
Four-sided pavilions as exquisite As if wrought in celestial realm
With curtains of woven gold And dragoned roof of scarlet
สมรรถไชยไกรกาบแก้ว แสงแวววับจับสาคร
เรียบเรียงเคียงคู่จร ดังร่อนฟ้ามาแดนดิน
Smatchais be-diamond the water With sparkles of reflected light
In double lines they proudly glide As if flying down from the skies
สุวรรณหงส์ทรงพู่ห้อย งามชดช้อยลอยหลังสินธุ์
เพียงหงส์ทรงพรหมินทร์ ลินลาศเลือนเตือนตาชม
Golden Hamsa holding his tassel Rides acrest the flowing tide
Beautiful as Brahma’s bird As he wings his aerial flight
เรือไชยไวว่องวิ่ง รวดเร็วจริงยิ่งอย่างลม
เสียงเส้าเร้าระดม ห่มท้ายเยิ่นเดินคู่กัน ฯ
Armed Barges fast as wind Skim the current in two files
Bargesongs resounding high As the crews urge their crafts
คชสีห์ทีผาดเผ่น ดูดังเป็นเห็นขบขัน
ราชสีห์ทียืนยัน คั่นสองคู่ดูยิ่งยง
Kajasi ready to pounce Seems as real as though alive
Rajasi rearing high Moves in two alternate pairs
เรือม้าหน้ามุ่งน้ำ แล่นเฉื่อยฉ่ำลำระหง
เพียงม้าอาชาทรง องค์พระพายผายผันผยอง
Horses speed forward Shaped as slender and sleek
As the fleet-footed steeds Of the swift Wind God
เรือสิงห์วิ่งเผ่นโผน โจนตามคลื่นฝืนฝาฟอง
ดูยิ่งสิงห์ลำพอง เป็นแถวท่องล่องตามกัน
Singha Barges prance Atop the dancing waves
More arrogant and brave The proud lions of the jungle
นาคาหน้าดังเป็น ดูเขม้นเห็นขบขัน
มังกรถอนพายพัน ทันแข่งหน้าวาสุกรี
Naga Barges with faces That seem as Though alive
Dragon Barges speed by Overtaking the Serpents
เลียงผาง่าเท้าโผน เพียงโจนไปในวารี
นาวาหน้าอินทรี ที่ปีกเหมือนเลื่อนลอยโพยม
Rearing Mountain Goats Spring forward on the water
Barges with face of eagles Glide as though winging the sky
ดนตรีมี่อึงอล ก้องกาหลพลแห่โหม
โห่ฮึกครึกครื้นโครม โสมนัสชื่นรื่นเริงพล
Sonorous music swells Voice and drums resound
Bargesongs echo loud Intoned by the jubilant crews
กรีธาหมู่นาเวศ จากนคเรศโดยสาชล
เหิมหื่นชื่นกระมล ยลมัจฉาสารพันมี ฯ
Barges leave the capital In regal magnificence
With joy and exultation Over path of myriad fish
“”””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””
Picture: จิตรกรรมฝาผนังวัดพระศรีรัตนศาสดาราม