Panchalie Sathirasas: Ceramicist
ปานชลี สถิรศาสตร์: ปั้นดิน
Khunying Chamnongsri Rutnin Hanchanlash: Poet
คุณหญิงจำนงศรี รัตนิน หาญเจนลักษณ์: เขียนคำ
Danthong Breen: Photographer
แดนทอง บรีน: ถ่ายภาพ
Vaulting branches throw ไม้ป่าทอดกิ่งกรองแดด
quivering traceries of light and วาดเงาบนผิวธาร ที่กระชิกชี้กับ
shadow on a rivulet that giggles กรวด หิน และรากไม้
and gossips with pebbles, เลื่อยไฟฟ้ากรีดครวญ ยาว
rocks, and roots. เหมือนลวดทองแดง ที่ใครเอามา
Long-drawn wails of an สอดร้อยสายลม แล้วดึงให้พลิ้ว
electric saw run like a copper ผ่านพุ่มใบในป่าสูง มันกำลัง
wire stringing the breeze that แปลงไม้ตาย เป็นกรอบหน้าต่าง
blows through forest leaves. บานประตูให้บ้านคนเป็น แต่
Wood from dead trees is เปลือกไม้...ใครจะอยากได้...
being turned into a waterside เขาปล่อยให้หลุดร่อนไปนาน
house that will soon be filled ก่อนไม้แก่นจะถึงคมเลื่อย
with life. ฉันรู้จักช่างปั้นดินคนหนึ่ง
Everyone wants the wood, ผู้รักการเดินป่า รักเรื่องราวของ
the bark is always discarded. เปลือกไม้
But, I know a potter who คงจะเป็นเพราะเปลือกไม้
loves to walk in forests, and มีดินเป็นที่มาที่ไป ช่างปั้นคงเห็น
touch weathered barks. ดินในพื้นผิว ลวดลาย สีสัน ของ
Perhaps her craft has brought เปลือกไม้ สิบนิ้วสองมือวิเศษจึง
her close, so close, to clay and กล่อมดิน ให้มันเล่าถึงทางร่วม
to earth that, seeing earth in ของมันกับเปลือกไม้
the texture, pattern, and hues คือ ทางแห่งความเงียบ
of the barks, she coaxes clay ที่รุ่มรวยด้วยเรื่องราว
into telling of the Quiet
Path - the way of still earth
and weathered barks.
Sounds of fish gulping, เสียงปลาฮุบแมลงบนผิวน้ำ
calls of birds, croaking of frogs เสียงนกเพรียก เสียงกบเขียด
and toads, chirp of crickets จักจั่นเรไร....เสียงชีวิตที่แสวงชีวิต
and cicadas - the symphony ได้ยินไม่ยาก
of life seeking life is audible หากในช่องสงัด เมื่อดุริยางค์ป่า
even to an inattentive ear กลั้นหายใจ เว้นวรรค...อาจมี
Every now and then it เสียงแผ่วของใบไม้ร่อนลงนอนดิน
pauses - this symphony of the เต็มพร้อมที่จะสลายเป็นเชื้อป่า
forest - as if taking a long หรือเสียงเผาะแสนเบาของน้ำค้าง
deep breath. An intermission ที่หยดบนยอดหญ้า ให้ความ
for gossamer sounds of ชุ่มฉ่ำแก่ยามเช้า แล้วเต็มใจ
weightless leaves settling on ระเหยหายไปกับลม
the ground ready for decay to สารแห่งการละวาง ในช่อง
nourishing soil, or sounds of เว้นวรรคของเสียงชีวิต คงจะ
dewdrops on grass blades to ต้องเงี่ยฟัง เพราะได้ยินไม่ง่ายนัก
moisten the dawn before
evaporating - to hear such
sounds requires a quiet heart
and an open ear.
I was introduced to a สาวคนรักต้นไม้คนหนึ่ง
forgotten tree named Si Sead ผู้จากโลกไปนานปี เป็นคนที่
by a tree lover who departed ทำให้ฉันรู้จักต้นสีเสียด
from the world many years ago. ไม้โบราณที่คนสมัยใหม่น้อยคน
She planted the sapling in my จะรู้จัก เธอเอาสีเสียดต้นเล็ก
forest where it quietly grew into มาให้ป่าของฉัน วันนี้มันเป็นไม้หนุ่ม
a handsome tree. Not quite สูงแข่งปีบทองที่ขึ้นเคียงข้าง
in its prime though standing เริ่มดูดสีสนิมจากแดงดิน
almost as high as the grace- มาแต้มเปลือก แม้อีกหลายปี
ful Golden Gasalong that กว่ามัน จะเข้าสู่วัยฉกรรจ์
grows close by, the young อกหักตาย คนอื่นพูดกันถึง
Si Sead' has started to show คนที่พามันมาลงดินให้เติบโตงาม
tinges of rich earth's rust red จริงหรือไม่ ฉันไม่รู้ แต่เจ้าสีเสียด
in its bark. ที่เธอฝากโลกไว้นั้นสดใส
Died of a broken heart, ด้วยแพรวชีวิตพลังชีวา มันกำลัง
people said about her. I will เติบกล้าในแสงแดด ลมฟ้า
never know whether or not it พายุและห่าฝน ฉันแค่รู้ว่า
was true. What I know is the เธอได้ฝากชีวิตอันกล้าหาญ
joyful fact the Si Sead she so ไว้ให้โลกงาม
lovingly planted is shining with
life's vigour, that its roots are
delving and spreading in the
bounteous earth, that it is
thriving in sun and wind, rain
and storm. All I know about
her is that she left a brave tree
of strength and beauty on this
Earth.
Fingerprints are never repeated, neither are the barks
of trees...tens of thousands, millions, in hundreds of
forests. Everyone of them varies in detail, pattern, marks,
texture, hue - a cumulative garnering from life's journey
drawn from earth, air, place, day, month, year, species, and
the past.
No one knows or cares what axe left that old scar, or
what seasonal change caused that break. The wonder lies in
the beauty of the grand old tree spreading its thick branches to
shade birds, geckoes, and other children of the forest.
ลายนิ้วมือคนไม่มีซ้ำ เปลือกไม้ที่หุ้มถนอมต้น ก็ไม่ซ้ำลาย...
หมื่น แสน ล้านต้น ในร้อยป่า แม้ไม้ใหญ่ร่วมพันธุ์ ดูคล้ายกัน
แต่ผิดแผกในรายละเอียดของลาย ของตำหนิ ของพื้นผิว ของสี
ที่ซึมซับจากดิน อากาศ พื้นที่ วัน เดือน ปี เผ่าพันธุ์ และอดีตที่
ต่างต้น ต่างสะสมกันมา แผลเป็นนั้นจากคมขวานใคร หรือจาก
อะไรอื่น ไม่มีทางรู้ รอยปรินั้นล่ะ จากจุดเปลี่ยน ฤดูกาลหรืออะไร
ไม่มีใครจำ เจ้าต้นไม้ใหญ่งามเหลือใจ แผ่กิ่งระบัดใบให้นกเกาะ
ตุ๊กแกไต่
Tenderly shines the new ตะวันเช้าฉายแสงนุ่ม
morning sun, soft coral rays แสงอ่อนสีปะการังฉาบนวลเปลือก
tinging the pearl in the lakeside ต้นเสี้ยวแก่ริมน้ำที่ยึดตลิ่งตรงนั้น
Siaw's bark. The tree has มานานแสนนาน
rooted there for who knows เสี้ยวใหญ่ทอดกิ่งเอนส่องเงา
how long. พร่าพราย สายลมปัดผิวน้ำ
The old tree stretches a ให้ระลอกเป็นริ้ว ลมพัดผ่าน
thoughtful branch above its กลีบเสี้ยวร่วงพรูพราวพื้น
own shimmering reflection. Its พลิ้วน้ำแต่ละพลิ้วเกิดขึ้นแล้วผ่านไป
curved petals shower the สายลมก็ผ่านแล้ว ผ่านเลย
ground as a breeze combs the เหมือนวันคืน เหมือนลมหายใจ
face of the lake into chasing
ripples, each one rising and
disappearing. The breeze
passed never to return...like
each day, each night...
like each breath of life.
Tree tops race one another into the sky to reach
the burnishing glory of the sun, making a ceiling of lace that
throws designs of shadow and light on the forest floor.
Clasping the ubiquitous computer notebook, I meander
along an invisible forest path, leaving behind the
dwindling whine of the electric saw. Under an old tree in the
twittering forest, minuscule ants weave their straggling way in
and out of the gnarled trunk's cracks, and dragonflies hang
in the golden air like little sleepy airplanes with angel wings.
How I miss simple pen and paper as a hungry battery
begs to be electrically fed by the astonished forest. How many
words can I write on a power starved computer? Lying back
on the cool forest bed, I can see the rippling laughter of the
leaves as they tell the sky about the poet-slave of
technology.
ต้นไม้ป่าเสียดกันยืดลำต้น สอดยอดเสียบฟ้ารับแสงตะวัน
คนเขียนหนังสือเดินแหงนคอตั้งบ่า เห็นเป็นเพดานโปร่ง
เส้นลายไหว วาดเงาเลือนเกลื่อนพื้นป่า
หนีบคอมพิวเตอร์หนีเสียงเลื่อยไฟฟ้า มานั่งใกล้โคนไม้แก่
แตกรานลึก แถวมดใต่ลอดร่องปีนลาย นั่งมองแมลงปอแขวนลม
เหมือนเครื่องบินปีกนางฟ้า เปิดคอมพิวเตอร์คู่ใจ
ไพล่คิดถึงสมุดดินสอ ป่าไม่มีสายป้อนไฟคอมพิวเตอร์
จะพิมพ์ไปได้สักกี่น้ำ...ทอดกายหงายมอง
ยอดไม้ส่ายกิ่งหัวเราะล้อนักเขียนทาสไฟฟ้า
The forest on a still-wind ป่ายามดึกเดือนมืดสงัดลม
dark-moon night is filled with เต็มไปด้วยเงาไม้ที่แสงดาวส่อง
deep, almost tangible darkness ไม่ถึง ปล่อยความมืดให้เกาะตัว
where leaves bar out the เป็นมวลข้น ไม้ป่ายืนตัว สงบนิ่ง
frail starlight. Trees stand เหมือนหมู่ยักษ์ที่รักค่ำคืนและ
around in peaceful stillness ความเงียบ
like black giants who love the ในอ้อมอกอุ่นของความมืด
nocturnal silence. กลางแมกไม้ ฉันได้รับรู้
Cradled in the soft warm ความเป็นกลางของความมืด
palm of darkness, realization มันตะล่อมล้อมความคิดให้ค่อยๆ
dawns on me that darkness คลาย ให้ใจได้ม้วนเข้าสู่เสี้ยวขณะ
is neutral. Darkness of the ที่สัมผัสผ่าน
night forest enfolds and
neutralizes thoughts, hushing
them into a pure presence of
the passing moment.
(จากผู้เขียน)
สองปีมานี้ ข้าพเจ้าเกิดเจ็บป่วย ด้วยพิษของเสียงดังในเมืองกรุงเล่นงาน จนมีอาการ
คลุ้มคลั่งเป็นระยะ ๆ ต้องรักษาตัวด้วยวิธีสารพัด ผู้เชี่ยวชาญประสาทหูบอกว่า ไม่มีทางหาย
หมอผีก็แก้ไม่ได้ บอกว่าเป็นกรรมเก่า ดังนั้น ข้าพเจ้าจึงเก็บกระเป๋าออกจากบ้านไปเดินป่า
เพื่อใช้ความวิเวกบำบัด ความสงัดเงียบ และเสียงกระซิบของใบไม้กับสายลม ทำให้อาการ
คลุ้มคลั่งหายสนิท ข้าพเจ้าพลอยได้แรงบันดาลใจ ถ่ายทอดความรักต้นไม้ มาเทใส่ไว้ในดิน
คุณหญิงจำนงศรีทราบว่าข้าพเจ้าป่วย มีอาการแปลก ๆ ที่ไม่อาจทนเสียงดังได้ จึงเมตตา
เชิญชวนให้ข้าพเจ้าไปพักผ่อนที่บ้านของเธอในป่าใหญ่ ข้าพเจ้าซึ่งอยู่บ้านน้อย มีเพียงสวนจ้อย
ปลูกประดู่ได้หนึ่งต้น จึงเดินทางไปพักที่เรือนไม้แสนสบาย รายล้อมด้วยไม้หลายร้อยต้นของ
ป่ากว้าง ไม้แปลกในสวนป่าของเธอ ทำให้รำลึกถึงไม้แก่กลางป่าเปลี่ยว ชวนให้ชื่นบานนัก
ข้าพเจ้าเป็นคนรักป่า หลงรักเปลือกไม้ที่ผ่านไอร้อนลมหนาว ตากแดดต้องฝนมาแล้วหลายฤดู
ไม้ที่ยืนต้นแตกปริ เปลือกร่อนกรอบ มีนิทานให้รอเล่านับร้อยพัน
คุณหญิงเป็นนักเล่าเรื่อง ที่มีถ้อยคำชวนให้ขบคิด ข้าพเจ้าเป็นช่างปั้นดิน ผู้รักการปั้นหิน
ปั้นป่า จึงชักชวนเธอมาปั้นคำเขียนกวี เล่าเรื่องของต้นไม้ในต่างมุม เธอมีคำคมของคนเขียนป่า
ข้าพเจ้ามีความเฟื่องฝันของคนปั้นเปลือกไม้ แต่เรามีทางเดินเดียวกันคือ ความรักป่าที่งามเงียบ ปรารถนาให้ผู้อื่นได้ปลูกป่าปลูกฝันไว้ในใจด้วยกัน
ปานชลี สถิรศาสตร์
She is a wordsmith while I craft in clay.
I ask her to tell in words the mystery of the forest.
Meanwhile, my hands dream of the bark of trees.
Our thoughts travel the same path of quiet and beauty.
We wish that others too see beauty in trees
And follow the ways of the mind...
Panchalie Sathirasas
Panchalie always follows the theme
of quiet in her exhibitions.
While she adores tranquillity and
loves to live quietly,
she hopes that 'the Quiet Path'
is for fighting against noise,
and she still enjoys talking.
งานในความเงียบ/The Quiet Path Exhibition
At Siam City Hotel, Bangkok
29 October - 7 November 2004
ณ โรงแรมสยามชิตี้ ถนนศรีอยุธยา
29 ตุลาคม - 7 พฤศจิกายน 2547