ผลงานและชีวิต
คุณหญิงจำนงศรี  รัตนิน  หาญเจนลักษณ์

คุณหญิงจำนงศรี รัตนิน หาญเจนลักษณ์

​

​

คุณหญิงจำนงศรี(รัตนิน) หาญเจนลักษณ์ เกิดในตระกูลคหบดีใหญ่ 2 ตระกูล ด้วยกัน คือ ตระกูล 'ล่ำซำ' ของบิดา จุลินทร์ ล่ำซำ และตระกูล 'หวั่งหลี' ของมารดา สงวน หวั่งหลี  ซึ่งเสียชีวิตตั้งแต่คุณหญิงอายุได้เพียง 2 ขวบเศษ คุณหญิงใช้ชีวิตช่วงวัยรุ่น ตั้งแต่อายุ 12 ปี เป็นนักเรียนประจำ ที่โรงเรียนเล็กๆ กลางป่าที่งดงาม ของชนชั้นสูงในประเทศอังกฤษ จนถึงอายุ 18 ปี บิดาล้มป่วยและมีปัญหาสายตาจากโรคเบาหวาน ทำให้ต้องกลับบ้าน ไม่ได้เรียนต่อในระดับปริญญาที่ Cambridge ตามความตั้งใจ

ที่กรุงเทพ คุณหญิงท้าทายสังคมเวลานั้นด้วยการเลือกอาชีพนักข่าว เขียนข่าวและบทความให้กับหนังสือพิมพ์ Bangkok World จนถึงอายุ  23 ปี ก็ลาออก หลังแต่งงานกับนายแพทย์อุทัย รัตนิน จักษุแพทย์ผู้รักษาดวงตาของบิดา และต่อมาได้ร่วมกันก่อตั้งโรงพยาบาลจักษุรัตนิน ซึ่งปัจจุบันคุณหญิงดำรงตำแหน่งประธานกรรมการ

ความตั้งใจด้านการศึกษาของคุณหญิงได้รับการสานต่อ ด้วยการเข้าเรียนในมหาวิทยาลัยรามคำแหง จนสำเร็จปริญญาตรีศิลปศาสตร์บัณฑิต ด้วยเกียรตินิยมอันดับหนึ่ง เมื่ออายุ 42 ปี ต่อมาหลังงานสมโภชน์กรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปีได้รับพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จตุตถจุลจอมเกล้า ใช้คำนำหน้านาม 'คุณหญิง' ตอนอายุ 44 ปี

แม้จะสมบูรณ์ด้วยทรัพย์และเกียรติยศ แต่ดังที่คุณหญิงเคยกล่าวไว้ว่า แต่ละคนก็มีความทุกข์ที่แตกต่างกันไป ในวัย 52 ปี คุณหญิงดำเนินตามคำสอนของพระพุทธองค์ ที่ว่า'ทุกข์เกิดจากใจ การดับทุกข์ก็ต้องดับที่ใจ’  เลือก ‘ทิ้งกรุงไปอยู่ป่า’ ปฏิบัติธรรมที่สวนโมกขพลาราม ไชยา สุราษฎร์ธานี และวัดธรรมเจดีย์ สกลนคร รวมเวลากว่า 7 เดือน เพื่อฝึกสติให้สามารถเผชิญกับปัญหาได้อย่างมีเมตตาทั้งต่อตัวเองและคนอื่น

พื้นฐานจากการปฏิบัติธรรม ไม่เพียงช่วยจัดการกับทุกข์ในส่วนตน ยังเป็นส่วนสำคัญของการทำงานในหลายบทบาทหน้าที่บนปรัชญาพุทธศาสนาและมนุษยนิยม อาทิ นักเขียน กวี นักแปล นักวิจารณ์ด้านศิลปะและวัฒนธรรม นักเขียนบท ผู้จัดรายการวิทยุ ผู้กำกับและผลิตสารคดี รวมถึงการเดินทางไปเกาหลีเหนือ เพื่อผลิตสารคดีวิดิทัศน์เรื่อง  Rajin-Songbong, The Golden Gateway ในโครงการของ United Nations Development Program (UNDP) เป็นการสำรวจสามเหลี่ยมแม่น้ำทูเมน(Tumen) อันเป็นพรมแดนกั้นรัสเซีย มองโกเลียและเกาหลีเหลือ 

ทางด้านการประพันธ์ ผลงานของคุณหญิงจำนงศรี มีทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษ ในหลากหลายรูปแบบทั้ง กวีนิพนธ์ นิทาน เรื่องสั้น บทละคร บทความ บทวิจารณ์  และหนังสือเชิงประวัติศาสตร์   รวมทั้งได้แปลวรรณคดีและวรรณกรรมร่วมสมัยของไทยเป็นภาษาอังกฤษไว้จำนวนมาก

ผลงานทั้งหมดได้รับการยกย่องทั้งในแง่ของคุณค่าของเนื้อหาและความงดงามของภาษา อาทิ ดุจนาวากลางมหาสมุทร  ซึ่งไม่เพียงเป็นหนังสือยอดนิยม ยังได้รับการยกย่องถึงคุณค่าในเชิงประวัติศาสตร์ร่วมสมัย ส่วนฝนตกยังต้องฟ้าร้องยังถึง ผลงานรวมบทกวีบันทึก การฝึกจิตน้อมสู่ธรรม ได้รับคำนิยมในด้านความปราณีตของมุมมอง ที่สะท้อนออกมาอย่างลุ่มลึกและงดงาม เป็นสะพานเชื่อมธรรมะให้เข้าถึงได้ง่ายสำหรับคนทั่วไป นอกจากนี้กวีนิพนธ์ภาษาอังกฤษ ชุด  On the white empty page ซี่งบางส่วน ได้รับการแปลและตีพิมพ์เป็นภาษาญี่ปุ่น และฝรั่งเศส  

สำหรับหนังสือเด็กที่แฝงด้วยหลักพุทธปรัชญา คือ เจ้าแสดแปดขา ฉันคือปูลม และตุ๊กแกกั๊บแจกลาย จัดอยู่ในหนังสือ 15 เล่ม ที่ได้รับการคัดเลือกเพื่อจัดพิมพ์ในโครงการ วรรณกรรมเพื่อสร้างภูมิคุ้มกันใจเยาวชน เนื่องในวาระเฉลิมฉลองครบ 100 ปี ชาตกาลของท่านพุทธทาสภิกขุ ( 27 พฤษภาคม 2549)

ความสนใจด้านพุทธศาสนาอย่างลึกซึ้ง ไม่เพียงเป็นที่มาของงานเขียนหลากหลายรูปแบบ  ยังเป็นเชื้อไฟในการทำงานเพื่อสังคม ทั้งโดยส่วนตัวและทำงานร่วมกับทั้งองค์รัฐและเอกชน รวมถึงบุคคลต่างๆ ในหลากหลายกลุ่ม อาทิ เป็นผู้ก่อตั้งมูลนิธิเรือนร่มเย็นเพื่อช่วยเหลือและให้การศึกษาเด็กหญิงในกลุ่มเสี่ยงต่อความรุนแรงและยาเสพติดในภาคเหนือ เป็นผู้ก่อตั้งมูลนิธิอุทัยรัตนินเพื่อสนับสนุนวิทยาการด้านจักษุวิทยา ร่วมเป็นกรรมการก่อตั้งมูลนิธิช่วยคนปัญญาอ่อนแห่งประเทศไทย ในพระบรมราชินูปถัมภ์ ฯลฯ

ปัจจุบันคุณหญิงทุ่มเทกำลังกาย กำลังทรัพย์ กำลังใจ เวลาและความสามารถ ทำงานร่วมกับหลายกลุ่มสังคม ผลักดันให้ประเทศไทยมีระบบดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย และ ส่งเสริมให้คนในสังคมสามารถเข้าถึง ‘วิถีสู่ความตายอย่างสงบ' ซึ่งมีความสำคัญไม่น้อยไปกว่า 'การมีชีวิตที่ดี'' โดยเป็นผู้ก่อตั้ง บริษัท ชีวามิตร วิสาหกิจเพื่อสังคม จำกัด  ที่มีเป้าหมายให้ความรู้ และ “เป็น ‘เพื่อน’ ช่วยวางแผนการเดินทางเข้าสู่ระยะท้ายไปจนสิ้นสุดปลายทางของชีวิตอย่างมีคุณภาพ เพื่อให้ชีวิตปลายทางของทุกคนมีทางเลือกที่เหมาะสม พอดี สมศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์"

นอกจากนี้คุณหญิงจำนงศรียังเป็นประธานกรรมการชมรมสมองใสใจสบาย ศูนย์ดูแลภาวะสมองเสื่อม รพ.จุฬาลงกรณ์ 

ทางด้านชีวิตส่วนตัว คุณหญิงและ ศ.นพ.อุทัย มีบุตรด้วยกัน 4 คน คือ นพ.สรรพัฒน์  คุณวรัดดา  คุณอโนมา และคุณจิตรจารี หลังจาก

นายแพทย์อุทัยเสียชีวิต คุณหญิงแต่งงานครั้งที่สองกับ ดร.ชิงชัย หาญเจนลักษณ์ และ ณ วันนี้ คุณหญิงเป็นสุขกับสามี 1 ลูก 4 และหลาน 6 

ผลงานทั้งด้านการประพันธ์ ด้านสังคม และพุทธศาสนา ส่งผลให้คุณหญิงจำนงศรีได้รับปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิติมศักดิ์ สาขาวิชาสังคมวิทยาและมนุษยวิทยา จากมหาวิทยาลัยรามคำแหง ในปี 2547 ปริญญาพุทธศาสตร์ดุษฎีบัณฑิตกิติมศักดิ์ สาขาวิชาสังคมสงเคราะห์ศาสตร์ จาก มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย  ในปี 2555 และได้รับปริญญาศิลปศาสตร์ดุษฎีบัณฑิตกิติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ในปี 2557 

รางวัลด้านวรรณกรรม

​

รางวัลวรรณกรรมดีเด่น มูลนิธิ John A. Eakin (2525) จากบทละครเรื่อง สิ้นแสงตะวัน

​

รางวัลดีเด่น ประเภทหนังสือสวยงามสำหรับเด็กเล็ก 6-11 ปี และรางวัลชมเชย ประเภทบันเทิงคดีสำหรับเด็กเล็ก 6-11 ปี คณะกรรมการ    พัฒนาหนังสือแห่งชาติ พ.ศ.2543 จากนิทานเรื่อง เจ้าแสดแปดขา

​

รางวัลดีเด่น ประเภทหนังสือสวยงามสำหรับเด็กเล็ก 3-5 ปี คณะกรรมการการศึกษาพื้นฐาน กระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ.2553

จากนิทานเรื่อง ตุ๊กแกกั๊บแจกลาย

​

รางวัลนราธิป จากสมาคมนักเขียนแห่งประเทศไทย พ.ศ.2563 สำหรับการสร้างสรรค์ผลงานอย่างต่อเนื่องยาวนาน และเป็นที่ยกย่อง          อย่างกว้างขวาง

​

รางวัลด้านสังคม

​

รางวัลเกียรติคุณ ‘ครอบครัวธรรมชาติดีเด่น’ ปี 2547 คณะกรรมการพัฒนาและสงเคราะห์ครอบครัว

​

รางวัล ‘สตรีไทยจิตอาสา หอการค้าไทย’ ปี 2557 สภาหอการค้าแห่งประเทศไทย 

​

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

​

เว็บไซต์ Chamnongsri L.R.H เป็นเว็บไซต์ที่จัดทำขึ้นเพื่อรวบรวมชีวประวัติ  ความคิด  และผลงานทั้งหมดของคุณหญิงจำนงศรี รัตนิน

หาญเจนลักษณ์ 

​

​