คุณหญิงจำนงศรี หาญเจนลักษณ์
โดย 'ราตรีแต่ง'
คุณหญิงมีตำแหน่งเป็น ประธานกรรมการโรงพยาบาลจักษุรัตนิน และประธานกิตติมศักดิ์ศูนย์เลเซอร์รักษาสายตารัตนิน-กิมเบล คุณหญิงยังได้รับการยอมรับในวงกว้างในฐานะเป็นนักคิดนักเขียนที่มีผลงานเด่นในแวดวงวรรณกรรม โดยเขียนหนังสือ ‘ดุจนาวากลางมหาสมุทร’ ซึ่งเป็นหนังสือขายดีปี 2542 ‘เจ้าแสดแปดขา’ นิทานเด็กซึ่งคุณหญิงแต่งเป็น 2 ภาษา ไทยและอังกฤษ ได้รับรางวัลชมเชยหนังสือบันเทิงคดี และภาพประกอบนิทาน ‘เจ้าแสดแปดขา’ ได้ใช้ผ้าไหมมัดหมี่ในการสร้างภาพประกอบนิทาน จนได้รับรางวัลดีเด่นประเภทหนังสือสวยงามสำหรับเด็กอายุ 6-11 ปี ในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ เป็นผลงานที่เห็นชัดว่า คุณหญิงมีความผูกพันกับผ้าไทยอย่างลึกซึ้ง
คุณหญิงเห็นว่าการแต่งตัวเป็นส่วนหนึ่งของการใช้ชีวิต มากกว่าเป็นเรื่องของสไตล์ แต่ละวันเลือกตาม
กาละและความสะดวกค่ะ ปกติจะนุ่งผ้าไทยในชีวิตประจำวัน ทั้งแบบผ้าถุงที่นุ่งด้วยเข็มขัด และผ้าซิ่นป้าย ที่เย็บสำเร็จ ซิ่นมีทั้งผ้าไหมมัดหมี่จากร้านจิตรลดา จนถึงผ้าฝ้ายทอมือ เมตรละ 50 บาท หรือไม่ก็กางเกงขายาว นานๆ ครั้งจึงใช้กระโปรงหรือชุดแซคยาว เพราะนุ่งแบบไทยเสียจนเคย คุณหญิงรู้สึกว่าตัวเองเป็นคนขาสั้น จึงเห็นว่าการนุ่งยาวทำให้ช่วงล่างดูยาวขึ้น
อีกอย่างหนึ่งที่สนุกกับการนุ่งแบบไทย ๆ คือผ้าผืนหนึ่งนุ่งได้หลายแบบ กลับเอาชายขึ้นก็ได้ กลับเอาข้างในออกข้างนอกให้ลายหรือสีดูเพี้ยนออกไปก็ได้อีก วิธีนุ่งก็นุ่งได้หลายแบบ การเลือกเสื้อก็สลับเสื้อตัวนั้นตัวนี้ ดูเหมือนเปลี่ยนเสื้อผ้าใหม่ได้เรื่อย ๆ จนสามี (ดร.ชิงชัย หาญเจนลักษณ์) รู้สึกขำ หรือบางครั้งก็เอาผ้าคลุมไหล่ผืนยาว มาใช้พาดหรือคลุมเสื้อที่ใส่ตอนกลางวัน ให้กลายเป็นชุดดูทางการและมีสีสันน่าสนใจขึ้นมาสำหรับงานกลางคืน ผ้าคลุมไหล่นี้ใช้ได้หลายแบบ พาดก็ได้ หนาวก็เอามาคลุมทั้งสองไหล่หรือจะพันคอเก๋ๆ ก็ได้ ร้อนก็ถอดพับใส่กระเป๋า ถ้าผืนไม่กว้างมากใช้พันรอบเอวทิ้งชายก็สวยอีกแบบ แต่ต้องเป็นคนเอวเล็กและสูงหน่อย
คุณหญิงชอบใช้ผ้าไทย ทั้งไหม ทั้งฝ้าย ชอบมากทั้งมัดหมี่ แพรวา จก ขิด เดี๋ยวนี้ช่างทอกลุ่มต่างๆ ได้ทั้งเนื้อ ทั้งสีแปลกแตกต่างกัน อย่างมัดหมี่แบบที่เรียกว่าหมี่ซ้อนก็มีการคิดลาย วิธีทอและวิธีย้อมใหม่ๆ ให้ดูสวยมาก ไหมที่ย้อมแล้วใช้พู่กันแตะสีต่างทาตามเส้นก่อนที่จะนำมาทอทำให้ดูหวานนุ่มนวลดูเป็นศิลปะร่วมสมัยไปอีกแบบ คุณหญิงชอบเอาเครื่องประดับเงินฝีมือดีๆ มาใส่กับผ้าไทย
ผ้าไทยทอมือเป็นศิลปะที่มีชีวิต อย่างผ้ามัดหมี่ที่ช่างมัดลายให้มีลีลา อารมณ์ ความเคลื่อนไหว มีชีวิตชีวา คุณหญิงไม่มองว่าเป็นแค่ผ้าที่จะเอามานุ่งหรือตัดเสื้อผ้า หรือแต่งบ้านเท่านั้น มันมีศิลปะในตัวมันเองคราวที่คุณหญิงแต่ง ‘เจ้าแสดแปดขา’ จึงขอให้คุณสมรรถ คุ้มสุวรรณ ช่างทอที่โคราชช่วยทอผ้าเป็นภาพประกอบให้ เพราะเห็นความสวยใจหายของมัดหมี่
ภาพการแต่งกายเป็นเอกลักษณ์ของคุณหญิง ‘ยอดกุลสตรีสายงานบำเพ็ญประโยชน์เพื่อสังคม’ ของเราในปีนี้ยิ่งย้ำคำพูดว่า ผ้าไทยมีชีวิต เพราะจับแต่งได้หลากหลายอารมณ์เช่นที่คุณหญิงว่าไว้จริงๆ
จาก : คอลัมน์งามสง่าผ้าไทย นิตยสารกุลสตรี ฉบับที่ 730 ปักษ์แรก เดือนมิถุนายน 2544.